واژه دوربین مداربسته ترجمه فارسی کلمه انگلیسی  Closet Circuit Television  یا به اختصار CCTV می باشد.

معنی لغوی آن جعبه جادویی مداربسته است و به دوربین هایی گفته می شود که در جای خود ثابت اند و تصاویر را به یک یا چند محل ارسال می کنند. این دوربین ها اغلب درحفاظت ، نظارت و سیستم های مانیتورینگ امنیت کاربرد دارند.

معنی فنی آن حتی دوربین های ویدیو تلفن وکنفرانس را نیزشامل می شود.

دوربین‌ های مداربسته می‌توانند دوربین‌ های آنالوگ یا دوربین‌ های دیجیتال باشند.

اولین دوربین مداربسته در سال ۱۹۴۲ میلادی توسط شرکت زیمنس آلمان به منظور نظارت بر چگونگی شلیک موشک V2 در ایستگاه پرتاب این موشک  توسط یک مهندس آلمانی بنام “والتر بروچ” نصب شد.

حدود ۷ سال بعد در آمریکا محصول دوربین مداربسته با نام تجاری وریکون “Vericon” به بازار عرضه شد و نکته ی جالب توجه این بود که استفاده از این دوربین‌ها نیازی به مجوز دولتی نداشت.

آمریکا برای اولین بارسال ۱۹۷۳ از دوربین های مداربسته دراماکن عمومی رونمایی کرد. زمانی که در میدان تایمز نیویورک اولین دوربین مدار بسته به منظور جلوگیری ازجرایم در محدوده نصب شد اما تاثیری در کاهش جرایم نداشت. تا اینکه در سال ۱۹۸۰ دوربین های مداربسته در سطح گسترده ای در سراسر آمریکا مخصوصا در مراکز عمومی به کار گرفته شد. استفاده از دوربین مدار بسته راهی ارزان تر در مقایسه با به کارگیری نیروهای پلیس برای شناسایی جرایم به نظر می رسید.

به مرور و با گذشت زمان، برخی از حرفه ها و مشاغل بخصوص آنهایی که بیشتر در معرض سرقت قرار داشتند به استفاده از دوربین مدار بسته روی آوردند.

در سال ۱۹۹۰ دوربین های مدار بسته (Video time lapse) تنها با قابلیت “ضبط بعد از شناسایی حرکت” وارد بازار شدند که استفاده از دوربین مدار بسته را در این کشور بسیار بیشتر کرد. تا قبل از آن، دستگاه های ضبط تصاویر تا حد زیادی از نظر میزان حجم ذخیره و قابلیت ها بسیار محدود بودند. از نیمه دوم سال ۱۹۹۰ پلیس دوربین های زیادی را در سطح شهرها بخصوص مراکز عمومی، مدارس و پروژه های ساختمانی نصب کرد.

اولین دوربین‌ های تحت شبکه در سال ۱۹۹۶ توسط شرکت “Axis” با استفاده از پایه نرم‌افزاری لینوکس (Linux)  تولید شد ، این دوربین‌ها براساس استانداردهای HTTP و RTSP طراحی شده بودند و از استانداردهای IP برای ارسال تصاویر به شکل اطلاعات (data) استفاده می‌کرند.

استفاده از دوربین مداربسته در انگلستان نیز بسیار متداول شد. شهر “نورفولک” انگلستان نخستین جایی در این کشور بود که دوربین مدار بسته در آن نصب شد. به طور کلی در دهه نود میلادی بین ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ استفاده از دوربین های مدار بسته در بسیاری از کشورها رواج یافت.

در سال ۲۰۰۱ میلادی شرکت هایک ویژن در هانگژو چین تاسیس، و به سرعت تبدیل به یکی از بزرگ ترین پیشتازان تولید دوربین مداربسته جهان شد.

قسمت های مختلف دوربین مدار بسته

لنز دوربین مدار بسته: لنز زوم یا موتوردار دوربین مدار بسته نوعی از لنز است که امکان تغییر فاصله کانونی و در نتیجه زاویه دید دوربین را از راه دور مهیا می‌کند. این لنزها معمولاً دارای فوکوس خودکار نیز هستند. در این مطلب با این نوع از لنزها بیشتر آشنا خواهید شد.

لنز ثابت دوربین مدار بسته: لنزهای ثابت لنزهایی هستند که امکان تغییر فاصله کانونی در آنها وجود ندارد.

لنز وریفوکال دوربین مدار بسته: لنزهای وریفوکال لنزهایی هستند که امکان تغییر فاصله کانونی در آنها به صورت دستی وجود دارد.

لنز موتوردار (Motorized) یا زوم دوربین مدار بسته: لنزهای موتوردار لنزهایی هستند که امکان تغییر فاصله کانونی در آنها از فاصله دور وجود دارد. به آنها لنز زوم نیز گفته می شود.

چیپ تصویر دوربین مدار بسته : چیپ تصویر دوربین مدار بسته یک قطعه الکترونیکی است که امکان دریافت تصاویر در دوربین را فراهم می کند.

چیپ تصویر CCD: چیپ CCD نوعی از چیپ تصویر دوربین مدار بسته است که بیشتر در دوربین های آنالوگ کاربرد دارد.

چیپ تصویر EFFIO: چیپ تصویر EFFIO نوعی از چیپ CCD است که حساسیت نوری بسیار زیادی دارد.

چیپ تصویر EXView: چیپ تصویر EXView نوعی از چیپ CCD است که حساسیت نسبتا بالایی در مقابل نور مادون قرمز دارد.

چیپ تصویر Super HAD: چیپ تصویر Super HAD نوعی از چیپ تصویر CCD با حساسیت نوری بالا است.

چیپ تصویر CMOS: چیپ تصویر CMOS نوعی از چیپ تصویر دوربین مدار بسته است که به دلیل ارزان بودن امروزه رایج تر از چیپ های CCD است.

چیپ تصویر Progressive CMOS: نوعی از چیپ تصویر CMOS است که در دوربین های مدار بسته شبکه و آنالوگ نسل جدید کاربرد دارد.

چیپ تصویر DIS: نوعی از چیپ تصویر CMOS است که ارتقاء زیادی از نظر کیفیت و طول عمر داشته است.

دید در شب مادون قرمز (IR): دید در شب مادون قرمز رایج ترین روش ایجاد دید در شب دوربین مدار بسته است که این کار را از طریق روشن کردن محیط با نور نامرئی مادون قرمز میسر می کند.

پروژکتور مادون قرمز: پروژکتورهای مادون قرمز نوعی از منابع تولید نور مادون قرمز هستند که در سیستم های مداربسته کاربرد زیادی دارند.

پایه دوربین مدار بسته: پایه دوربین مدار بسته وسیله ای است که از آن برای نصب دوربین در محل هایی که تناسبی با شکل اصلی دوربین ندارد استفاده می شود.

بدنه دوربین مدار بسته: بدنه دوربین مدار بسته قسمت بیرونی دوربین است که وظیفه محفاظت محیطی و فیزیکی دوربین را برعهده دارد.

IP66 : این کد یکی از استانداردهای IP است که به صورت بسیار رایجی برای دوربین های مدار بسته مورد استفاده قرار میگیرد.

استاندارد IP: استاندارد IP نوعی استاندارد برای ارزیابی میزان مقاومت بدنه تجهیزات الکتریکی در مقابل نفوذ آب و گرد و غبار است.

استاندارد IK: این استاندارد نشان دهنده میزان مقاومت فیزیکی بدنه تجهیزات در مقابل ضراب فیزیکی است.

OSD Menu دوربین مدار بسته : این منوبیشتر در دوربین های آنالوگ رایج است که امکان تنظمیات بیشتر را برای دوربین میسر می کند.

کاربردهای دوربین مداربسته

 دوربین های مدار بسته  عمدتا در سیستم های حفاظتی بکار می روند اما کاربرد آن ها  به سیستم های حفاظتی محدود نمی شود  و کاربردهای پلیسی ، نظامی، فضایی ،صنعتی ، کنترل ترافیک ، ارتباطات ویدیویی، و تصویر برداری نامحسوس را نیز در بر می گیرد.

انواع دوربین های مدار بسته

– از نظر نوع سنسور

1. سنسور سی سی دی (CCD)
2. سنسور سیماس (CMOS)

-از نظر نوع سیگنال خروجی

1. آنالوگ
2. آی‌ پی(IP) یا تحت شبکه
3. دوربین های دو منظوره

-از نظر شکل ظاهری و نوع کاربرد

دوربین‌ های مدار بسته بر اساس شکل ظاهری و نوع کاربرد نامگذاری می‌شوند.

1. دوربین مدار بسته مخفی یا مینیاتوری: دوربین مدار بسته مخفی یا مینیاتوری دوربین‌ های کوچکی هستند و از نوع دوربین‌های مدار بسته مخفی‌اند. به این دوربین‌ ها سوزنی هم گفته می‌شود.
2. دوربین مداربسته دام (Dome) : اصطلاح دام (Dome) به معنای گنبد است. همان‌ طور که از معنای این دوربین‌ ها واضح است اصطلاح دام به شکل بدنه این نوع از دوربین‌ های مدار بسته دلالت دارد.
3. دوربین مدار بسته باکس (Box) : اصطلاح باکس (Box) به معنای جعبه است. دوربین‌های باکس دوربین‌ هایی با بدنه معمولاً مستطیلی شکل و پلاستیکی هستند که لنز آن‌ ها به صورت جدا بر روی دوربین نصب می‌ شود.
4. دوربین مداربسته بولت (Bullet) : اصطلاح بولت (Bullet) به معنای گلوله است. دوربین‌ های بولت دوربین‌ هایی با بدنه معمولاً استوانه‌ ای شکل و عموماً فلزی هستند.
5. دوربین مدار بسته اسپید دام (Speed dome) : دوربین‌ های گردان را با نام‌ های متفاوتی می‌ شناسند، بعضی از این نام‌ ها عبارتند از: Fast dome,Speed dome,PTZ
6. دوربین مداربسته حرارتی (Thermal) : دوربین‌ های حرارتی یا گرمایی (Thermal) نوعی از دوربین‌ های مدار بسته هستند که تصاویر خود را به جای نور با توجه به شکل حرارتی محیط می‌سازند.

-از نظر قاب و پوشش

1. دوربین های ضد آب قاب بزرگ (پمپ بنزینی)
2.  دوربین های مخفی
3. دوربین های قاب فانتزی

تفاوت دوربین مدار بسته آنالوگ و تحت شبکه

• رزولوشن تصویر: دوربین‌های تحت شبکه از نظر رزولوشن تصویر سطح بسیار بالاتری را نسبت به دوربین‌های آنالوگ دارند.
• پردازش تصویر: گرچه دوربین‌ های آنالوگ قابلیت‌ های اولیه‌ ای در این زمینه دارند اما قابلیت‌ های اصلی پردازش تصویر (تشخیص صورت، پلاک خودرو و …) تنها در دوربین‌ های تحت شبکه قابل دسترسی هستند.
• انعطاف‌ پذیری و امکان گسترش: با توجه به استفاده دوربین‌ های تحت شبکه از بستر شبکه‌ های دیجیتال، این دوربین‌ ها انعطاف‌ پذیری و امکان گسترش بسیار بالاتری دارند.
• قیمت: از نظر قیمت، هزینه دوربین‌ های آنالوگ به مراتب پایین‌ تر از دوربین‌ های تحت شبکه است.
• سادگی در نصب و نگهداری: دوربین‌ های آنالوگ از نظر ساختار نصب و نگهداری بسیار ساده‌ تر هستند و پیچیدگی فنی کمتری دارند.